İnsanlık tarihinin en erken yerleşim örneği: Çatalhöyük

Çatalhöyük, Orta Anadolu’daki Konya Ovası’nda yer alan ve MÖ 7400–6200 yıllarına tarihlenen, insanlık tarihinin en erken yerleşim örneklerinden biridir

2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Çatalhöyük, göçebe topluluklardan yerleşik düzene geçiş sürecinin önemli bir temsilcisidir. Sokaksız, sıkı bir düzen içinde inşa edilmiş ve çatılarından girişleri olan kerpiç evleri, dönemin toplumsal yaşam tarzını yansıtan özgün bir mimari özelliktir.

Çatalhöyük, karmaşık sosyal ve manevi sistemlerin kanıtlarını barındıran duvar resimleri, kabartmalar ve sembolik eserleriyle de öne çıkar. Özellikle Ana Tanrıça figürinleri, tarıma dayalı bir toplumda bereket ve üretkenlik inancının simgesidir. Evlerin altına yapılan gömüler, günlük yaşam ile ritüellerin nasıl iç içe geçtiğini gözler önüne serer. Bu yerleşim, bitkilerin ve hayvanların evcilleştirilmesini ve uzak mesafelerdeki ticaret ağlarının varlığını gösterir. Sitede bulunan obsidyen ve diğer malzemeler de bu yerleşimin bölgedeki önemini vurgular.

Günümüzde Çatalhöyük, kentleşme, sosyal organizasyon ve sanatın erken evrelerini ortaya koyarak insanlık tarihinin temel taşlarından biri olarak kabul edilir. Koruma çalışmaları, Neolitik toplumların değişen koşullara nasıl uyum sağladığını anlamamıza katkı sağlamaktadır.